Schatulle mett Ewabliewsel utem Dretten Ritj. Een Referent brocht daut to dee Jeschichtsdoaginj mett: een Muttatjrietz - fe „Verdienste deutscher Mütter um das deutsche Volk”.Schatulle mett Ewabliewsel utem Dretten Ritj. Een Referent brocht daut to dee Jeschichtsdoaginj mett: een Muttatjrietz - fe „Verdienste deutscher Mütter um das deutsche Volk”.

70 Joah nohm Unjagang vom Dredden Ritj nauhm dee Mennonitischer Geschichtsverein tom eschten Mol bie eene Doaginj enn Münster daut Theema „Mennoniten en Dreddet Ritj“ em Fokus nenna. Dee Resonanz mett 70 Deelnehma we seeha groot.

Dem Voda nie tjanne jeleht

Noh 70 Joah sent dee Bedeelichte meist aulla jestorwe. Nu deit daut nich meeha gaunz soo weeh, doarewa to rede, daut dee dietsche Menniste enne Nazitiet auss Tjriste opp gaunza Linie vesajcht hawe. Oba een poa mussde en bet liede. Wiels ahn dee Oge op jinje, auss see – fe disse Doaginj – tus nohkromde, waut eare Vodasch hinjalote haude: Joachim Wieler, Paul Schowalter en Arno Thimm were veblefft, woo seeha eahre Ellre sich mett dem Nationalsozialismus ennjelote haude. Schowalter: „Dee Voda we soo seeha mett dee NS-Ideologie vebunge, daut haud etj mie nie kunnt veastalle. Soo haw etj mienen Voda nie tjanne jeleht.“ Joachim Wieler zitied sienen Pa, dee em Feldpostbreef kategorisch schreef: „Wea nich aun onsen Sieg jleewt, dee jleewt nich aun Gott.“ Sien ejnet Resümee: „Wie hawe nich jeleht, Froage to stalle. Soo auss miene Dochta mie Froage stallt: Voda, wooromm wescht du enne Marine?“

Disse en aundre Artitjel enne niee „Plautdietsch Frind“. Plautdietsch Frind, Plautdietsch-Freunde e.V., Georgstraße 24, 32756 Detmold, Tel: +49 (5231) 921662, info@plautdietsch-freunde.de. Een Exemplar kost: 10,- Euro.

  • Junge Weetenschaftla: Astrid von Schlachta ess Weetenschauftliche Mettoabeidarin aune Uni­ver­sität Regensburg en Veasettende vom Men­no­nitischen Jeschichtsverein (2.v.l.), Marion Kobelt-Groch Privatdozentin aune Uni Hamburg (l.), Imanuel Baumann Weetenschauftlicha Mettoabeida aune Universität Halle (3.v.l.). © Horst Martens
Woo seeha daut dee Deelnehma perseenlich aunjintj, word kloa, wann maun sich dee Deelnehmalist auntjitjt: Een hoga Aundeel von dee Familjenomes sent deeselwje, dee uck enne 30ja en 40ja Joahre daut groote Wot unjre dietsche Menniste fiehde. Deeselwje Nomes – aundre Generatioone. Wiels dee Betroffenheit groot we, word doaromm jebett, „hia en Münster tjeenen aunem Pranga to stalle en tjeene Uadeele to felle“. Hedwig Richter, Weetenschauftlarin vonne Uni Greifswald, sed dann oba, daut maun aul een Wetuadeel felle sull bie soo eenem menscheveachtendem Regime.

Weetenschauftla en Betroffene

Trotzdem word seeha sachlich en nüchtern veajedroacht en diskutiet. Daut Programm aun dree Doag bestund ut twee Deele. Oppe eene Sied junge, engagiede Weetenschauftla, dee aune Universiteete ewa Frietjoatje forsche. En oppe aundre Sied ellre Mensche, dee op en opprechtich doavon vetallde, woo eahre Vodasch dem Nationalsozialismus bejreesde en gaunz doavon hanjerete worde. Waut rechtich nieet gauf daut nich. Vleicht worde dee Akzente een bestje veschowe. Oba daut meschte kaun maun nohlese: em Mennonitischen Lexikon, Stichwot „Dreddet Ritj“. Schod, daut Hans-Jürgen Goertz nich doabie we, Rutjewa vom Mennonitischen Lexikon, en dee eschta, dee aul 1974/75 eene Forschungsoabeit ewa dee Mennonite em Dredden Ritj schreef. Schod, daut Dieter Götz Lichdi doabie we, dee uck to dee eschte jehiet, dee ewa dee Nazitiet schreewe, oba sich bie disse Doaginj tridj hild. Na goot: Dee Mennoniten-Polititj em Dredden Ritj ess erforscht, nu jeiht daut doaromm, ruttofinje, woo dee normale Mensche dochte – onaufhenjich vom veröffentlichten Materiol.

Tjeena we doajeajen

Dee jenannde Autore bestetije: Ewre Menniste enne Tiet vom Dredden Ritj jefft it nuscht Goodet to vetalle. Eenje soo auss Hajo Schröder oda Otto Andres were bittem Hauls doarenn vestritjt, dee groote Mehrheit bejreesd bejeistat dem dietschen Führa. Tjeena veweigad dem Weahdeenst, tjeena holp Jude, tjeena sed waut jeajen daut Regime.

Doa kaun maun ute völkische Tied em paraguayischen Chaco noch meist waut Positivet aufjewenne: Doa vesochte mennische Nazis, daut Regime to ewanehme, oba dee Jeajenpartie sad sich derch. Dee Goode jewonne. Doa gauf daut weens Goode.

Woo sich dee Russlauntmennonite em Dredden Ritj vehilde, daut weet maun enn tjliene Aunsätze: Junge mennonitische Manna malde sich bie dee Waffen-SS oda biem Sicherheitsdienst (SD) en were aktiv bie dee Vefoljung von Jude. Leida word ditt Kapitel bie dee Historika-Doaginj nich opjeschloage, waut uck symptomatisch ess: Fe dietsche Mennonite sent russlauntdietsche Mennonite enn Dietschlaunt nich präsent, obwoohl see dee groote Mehrheit enn dissem Launt bilde.

Zivilcourage moa bie dee Hollenda

Daut jefft uck Biespells von Zivilcourage. Alle Hoekema ut Hollaunt kunn enn sienem Veadrach von positive Biespells vetalle. Vele Doopsgezinde, soo heete dee Mennonite enn Hollaunt, sade sich fe Vefoljde unjerem Naziregime enn. Uck unjre hollendsche Mennonite gauf daut Mensche, dee daut Nazi-Regime unjastette deede, maunche tjampfde uck enne Wehrmacht, soo auss Hoekema vetalld – schwoate Schop sent emma to finje. Doch dee Solidariteet mett Vefoljde, ver aulem Jude, we goot organisiet, daut Bewusstsenne we stoatja utjepreajt, Jude rade to welle, uck unja Lewensjefoah. Unja dee hollendsche Mennonite were ver aulem vele Pastore, dee sich enne Besattungstiet aun Halpaktioone fe Jude bedeelijde. Eenije funge doaweajen enn Konzentrationsloagasch dem Doot oda worde hanjerecht. 20 mennische Raddasch sent enn Yad Vashem enn Jerusalem aus „Jerajchte unjre Veltja“ je-eht. Daut sed Hoekema. En hee froch: Ess daut vel oda weinich? Em Vejlitj to daut, waut wie dietsche Menniste jedone hawe, ess daut gigantisch.

Exotik tallt

Seeha interessaunt to beoobachte: Dee Veadreaj von Daniel Stahl ewa dee „völkische Tiet“ enn Paraguay en dee von Alle Hoekema worde enn eenem Block kort hinjrenaunda veajestallt. Nohea we eene tjliene Paus, enn dee sich dee Besetjasch omm dem paraguayisch-mennonitischen Professor Alfred Neufeld saumelde, wiels dee waut doarewa saje kunn, off KZ-Dokta Mengele em Chacobosch dee Menniste besocht haud. Fe Alle Hoekema schiende sich noh sienem Veadrach oba weinich to interessiere. Soo ess dee Welt, uck dee mennische – daut Exotische tallt aum Schluss meeha.

Text en Fotos: Horst Martens

Von admin

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert