Matt Groening – dee Erfinja vonne „Simpsons“ haft eene plautdietsche Vegangenheit

Utem Archiv: Plautdietsch FRIND Nr. 25 / 2012

von Horst Martens

Dee Simpsons sent pletaje, plaute en sonneblomejel jetuschde Figure mett Glupschoge en Ewajebiss. Grundschooltjinja tjene beta mole. Oba vleicht wudde dee jele Wese dann nich soo lostich senne. De jemolde Mensche ut Springfield jehere to de beriemdeste Comic-Serie oppe Welt. De Schöpfa von disse jele Flut ess Matt Groening, dee eenen plautdietschen Hinjagrunt haft. Sien Uagrootvoda we em Veastaunt vonne Breeda-Jemeind enn Hillsboro, Kansas.

De wichtichste Mensche ut de Simpsons-Serie sent de driesta Bart, siene kloke oba velmol eensaume Sesta Lisa, de tjliene, opp earem Schnulla nuckelnde Maggie, sien infantila, molscha Pa Homer, siene jebilde, goode Mutta Marge en sien aul een bet senila oba trotzdem stura Grootvoda Abe. En off jie daut nu jleewe oda nich, de wertjlicha Voda von Matt Groening heet uck Homer, siene Ma heet Marge, siene Sestre Lisa en Maggie en sien Oopa Abraham. Siene Familje mott mett Ironie ommgohne tjene.

Grootellere were konservative Menniste
Soo lang aus dee „Simpsons“, nemlich 23 Joa, ess noch tjeene Serie jerannt. Bit vondoag jefft daut ewa 500 Episoode. (Aktualisiet 2021:  32 Staffeln 698 Episoode, 32 Joah oolt). Soogoa eenen Kinofilm, Comic-Hefte und Computaspells haft Hollywood ewa disse onnjehewelde Femilje jemoakt. Aule Figure hawe aun jieda Haunt veea Finjasch. Dee eenzje Persoon mett fief Finjasch ess Gott, dee uck maunchmol oppduckt. Matt Groening ess nich kratjt fromm. Ewa siene plautdietsche Veafoahre hafta noch nich vel Wed veloare. En uck nich, off hee noch een poa Wed Plautdietsch kaun. Dem Magazin „Spielfilm.de“ vetald hee: „Mien Nome es dietscha enn hollendscha Heakunft. Mien Pa en siene Ellre were Menniste, seea konservative Tjriste, dee sich enn Kansas aunjesiedelt haude. Ea Lewe jlitjt dem em 19. Joahundat: See reisde ohne Autos, oba mett Ped en Woage. See rede soo lang Dietsch, bit mien Pa enne School kaum. Irjendwann hawe miene Grootellre dann de Menniste-Jemeind velote, wiels see College-Professore woare wulle.“

Wartle enne Ukraine
Daut ess aules, waut wie von Matt Groening selfst ewa de Jeschicht von siene Familje weete. Noch jeneiwa haft sich Dale Sudermann, een Mennist, doamett beschaftijt. Oppe Homepage „The Mennonite“ haft hee em August 2007 eenen Biedroach jepoostet, de verhea uck aul enn eene Zeitung von Hillsboro erschiene we: „The Groenings, The Simpsons and the Mennonites“. Hee fangt mett siene Forschung enne 1870-ja Joare aun. Abraham Gröning waundat ute Ukraine ut, soo aus vele aundre Menniste uck, en siedelt enne USA dicht bie Hillsboro enn Marion County, Kansas, aun. Hee word een wichtjed Metjlied vonne Breedajemeind en vonne Menniste-School. Sienen 16-joaschen Sehn Abram Abraham Gröning, dem jieda boolt AA Gröning nannd, stald hee aus Lehra aun, omm dee twee Dutzend Schiela – dee meschte were siene Jeschwista – enn de Een-Rum-School to unjarechte.

Birjaweah wull den oolen Gröning ewafaule
1908 ess AA Gröning eena von 39 Studente em nieen Tabor College vonne Breedajemeind. Sewen Joa lota, aulso 1915, moakt hee sienen Aufschluss. Dann watjselt hee aune Kansas University. Sudermann sajcht ewa ahm: „Hee ess daut, waut maun eenen jegrommden jungen Tjedl nannt.“ 1915 – daut Joa vebinj wie Dietsche aula mit eenem schlemmen
Ereignis. Doamols brok de Eschta Welttjrich ut. Dee Groenings, schrift Sudermann, rede Hochdietsch en Plautdietsch. Auls Menniste sent se Pazifiste. Bie de amerikaunsche Patrioten kaum daut nich goot aun. Dietsche, dee nich tjampfe welle, daut sent Verräta. Birjaweahre welle de dietsche Pazifiste mol wiese, waut ne Hoatj ess. See berede sich, Abraham Gröning to ewafaule. Oba dee ritjd daut en tjleiwd mett siene Familje ut en kaum em Hus von Johannes Siebert unja, daut we sein Schwoaga. Siebert vestoppd daut Foatich enne Schien en dee Groenings oppem Behn. De Birjaweah kaum mett Fackle en Jeweahre. See ommtjreisde daut Hus, oba woagde sich nich, nenn to kome. Abraham Gröning senior haud jenoch vonne Amerikauna en von Kansas, hee vekofft sienen Hoff en waundad noh Saskatchewan enn Kanada ut, doa were uck Menniste. Een Agent vom Bureau of Investigation, Veajenja vom FBI, kaum noh Hillsboro, omm de Grönings to befroage. Oba dee were je aula wajch noh Kanada. Desweajens froch hee Siebert ut. De stalld sich domm en sed, hee kunn nich soo goot Enjlisch. He haud uck niemols ewa Relijioon ooda Polititj mett Gröning diskutiet.
AA Gröning befried sich enn Kanada en tjrech uck boolt eenen Sehn, dem hee Homer nannd. Nohm Tjrich bangd hee
sich noh siene Heimat, hee jintj wada tridj noh de USA, studied aune Universität von Kalifornien en word dann 1920 Lehra aum Tabor-College, en lota soogoa Dekan. Uck siene Ellre kaume tridj noh Hillsboro. 1930 – dee Sehn Homer we 10 Joa oolt – trocke se noh Oregon, woo AA aum Albany College unjarecht.

Tradition ewa Bord jeschmeete
Homer Gröning befried sich dann – vleicht tiehn ooda 15 Joa lota – mett Margaret (!) Wiggam. Hee oabeid enne Werbung, mok Filme en schreef Jedichta en Cartoons. De pazifistisch-mennische Traditioon schmeet hee ewa Bord: Hee tjampft soogoa em Tweeden Welttjrich – auls Piloot. Nohm Tjrich, 1954, word ahn een Tjint jebore: Matthew Abram Gröning, ons Matt Groening. Weens dee Veanomes hawe waut Mennischet. Matt klunjt enne Staupe von sienem Pa. Hee ess seea vel erfolgreicha aus Homer. Hee molt Cartoons mett dem Titel „Life in Hell“, aulsoo „Lewe enne Hall“. Hee skizzied dee Grundjeschicht vonne Simpsons en schetjd dee aun eenem Produzent. Dee Produzent beet aun en gauf dee Serie aune Animatore wieda, dee doarut eenen Film moake sulle. Matt Groening wundat sich, he haud de Tetjninje moa hanjetjritselt en jedocht, de Animatore wudde dee noch een bet utstraume. Groening haft noch mett meea Jeschichte Erfolch – tom Biespiel mett „Futurama“, eene lostje Science-Fiction-Tetjentritj-Serie. Doch dee Simpsons ewastrohle aules.

  • Matt Groening ©Gage Skidmore

Simpsons benehme sich plautfretsch
Dee Simpsons benehme sich tjinjirich, plautfretsch en primitiv. Homer ess een rechtja Asi-Papa: „Mie ess aules eendoont, hauptsach em Iesschaup ess jenoch Beea“, ess sien Prinzip. Dee Oopa Abe sajcht ewa Homer: „Homer ess tjeen Kommunist. Hee ess vleicht een Lejna, een Schwien, een Idioot en een Kommunist, oba hee ess tjeen Porno-Star.“ Homer mott fetjs een Formular fe daut Finanzaumt utfelle.
Homer: „Okay Marge, tjeene Panik, woovel Tjinja ha wie?“ – Marge: „Oba Homer, du weetst doch, wie hawe jenau …“ –
Homer: „Marge, wie hawe tjeene Tiet tom Tale, wie schatze eefach, saj we mol: Neajen.“
Dee Prolo-Haltung tjemmt biem Welt-Publikum goot aun. Oba nich moa doaweajens, uck wiels daut vel Aunspelinje oppem aumerikaunschen en uck globalen „Way of Life“ jefft – opp Fernseh-Serien, Fastfood, Sterns en Sterntjes, Politika, Spießasch, Welt-Jeschicht.

Mennische Aunspelinje
Mennische Aunspelinje kome een poa vea. Enne Tjoatj stemmt dee Jemeinde aul tom Schluss daut „Aaa … (men!)“ enn, auls Predja Timothy Lovejoy sich ennschault, en fe neajchsten Sinndach eenen mennischen Predja auntjindicht. Enn eene Episode halpe de Amische Bart, daut Boomhus wada opptobue. Marge, siene Mutta, lowt sich daut: „Oh, disse Amische sent soo oabeitsaum en nich soo aus disse halploose Menniste.“ Nohdem Marge daut jesajcht haft, sitt maun eene Szene, woo dee Menniste Koate spele, drintje en schmetje. Dee Amische ducke meea opp aus de Menniste. Aules enn aulem kaun maun saje, daut de Tjoatje velmol oppet Korn jenome woare, oba meea dee groote Tjoatje en daut Christentum en dee aundre Relijioone. Dee Menniste hinjalote moa weinich Spore, waut eenem wundat, wann maun weet, daut de Autor een Mennist ess.
Matt Groening selwst sitt sich nich aus Tjrist. Hee sajcht: „Etj weet nich, off it eenen Gott jefft. Oba wann it eenen jefft, dann woat dee sich seea ewa mie oajre.“

Mennist essa nich meea, Plautdietsch kauna nich, waut ess daut fe ne Lusch! Dee Simpsons-Fans tjemmat daut nich. Dee welle bloos noch meea Jeschichte here.

Leave a Comment

UA-51537283-2